pomoc społeczna i zdrowie
REALIZOWANE PROGRAMY Związane z POMOCĄ SPOŁECZNĄ I ZDROWIEM
Niniejsza część przedstawia podsumowanie realizacji najważniejszych, obligatoryjnych zadań oraz powierzonych do realizacji przez administrację rządową, związanych z pomocą społeczną, rodziną oraz zdrowiem realizowanych przez Gminę Miejską Jarosław. W zakresie zaspokajania zbiorowych potrzeb jej mieszkańców gmina, oprócz środków własnych, korzysta również ze środków przyznawanych z budżetu państwa w formie dotacji oraz subwencji. Zadania z niniejszego obszaru są realizowane przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej i pozostałe wydziały urzędu oraz jednostki organizacyjne.
W dalszej części tego działu, prezentowane są szczegółowo działania związane z pomocą społeczną, rodziną oraz zdrowiem w kontekście polityk programów i strategii przyjętych przez władze Jarosławia, z których najważniejsze to:
Program Wspierania Rodziny dla Gminy Miejskiej Jarosław na lata 2019-2021 / na lata 2022-2024
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Miejskiej Jarosław na lata 2006-2020 / na lata 2021-2027
Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Gminie Miejskiej Jarosław na lata 2011-2020 / na lata 2021-2024
Wieloletni program osłonowy w zakresie dożywiania "Posiłek w szkole i w domu" na lata 2019-2023
„Bezpieczny Jarosław” Program Poprawy Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego Mieszkańców Miasta Jarosławia
Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2018 rok / na 2019 rok / na 2020 rok / na 2021 rok
Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii dla Miasta Jarosławia na lata 2017-2019 / na lata 2020-2022
Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii dla Miasta Jarosławia na lata 2022-2025.
Linki do uchwał poszczególnych programów znajdują się w zakładce Programy i strategie.
POMOC SPOŁECZNA
Łączne wydatki w ramach pomocy społecznej i wsparcia rodziny w latach 2019-2023:
300,3 mln zł
+66% średnioroczny wzrost wydatków w stosunku do lat 2014-2018
211,3 MLN zł
Łączne wydatki w dziale 855
RODZINA
80,2 mln zł
Łączne wydatki w dziale 852
POMOC SPOŁECZNA
8,8 mln zł
Łączne wydatki w dziale 853
POZOSTAŁE ZADANIA
W ZAKRESIE POLITYKI SPOŁECZNEJ
W latach 2019-2023 Gmina Miejska Jarosław ze środków własnych oraz ze źródeł zewnętrznych w ramach pomocy społecznej i wsparcia rodziny łącznie wydatkowała kwotę niespełna 300 mln zł. Najwyższą pozycję stanowił Dział 855 "Rodzina" z uwagi na wypłacone świadczenia wychowawcze („500+”). W Dziale 852 "Pomoc społeczna" największą kwotę stanowiły wydatki na Ośrodki Pomocy Społecznej.
216 mln zł
Wartość wypłaconych świadczeń społecznych
13,7 mln zł
Wydatki na bieżące utrzymanie MOPS
10,8 mln zł
Wartość zadań związanych
z usługami opiekuńczymi
MIEJSKI oŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Jarosławiu, podobnie jak każdy inny MOPS w Polsce jest pierwszym miejscem, w którym wsparcia szukają rodziny i osoby potrzebujące pomocy.
Celem działalności jest niesienie różnorodnych form pomocy tym, którzy z różnych przyczyn niezdolni są do rozwiązywania swych życiowych problemów, a w szczególności ludziom starszym, niepełnosprawnym, chorym, samotnym, zagrożonym demoralizacją, rodzinom pozbawionym środków do życia, ubogim i bezradnym.
Celem MOPS w Jarosławiu jest także kształtowanie postaw społecznych, sprzyjających bezpośredniemu uczestnictwu w działaniach na rzecz potrzebujących, bądź wspierania takich działań.
Ośrodek wspierając osoby i rodziny w trudnych sytuacjach życiowych, z jednej strony dąży do zapewnienia bezpieczeństwa socjalnego, z drugiej stosuje zasadę pomocniczości nakierowaną na wykorzystanie zasobów rodziny, jej potencjału i aktywności. Poprzez realizację różnego rodzaju projektów nie ogranicza się tylko do wypłaty zasiłków podopiecznym, ale poszukuje innowacyjnych form pracy z osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym, mających na celu ich aktywizację społeczną i zawodową.
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Jarosławiu wykonuje zadania własne gminy w zakresie pomocy społecznej kierując się zaleceniami Burmistrza Miasta, zaś realizując zadania zlecone z zakresu administracji rządowej ustaleniami przekazanymi przez Wojewodę.
Przyczyny korzystania z pomocy społecznej
Najczęściej występującymi powodami korzystania z pomocy społecznej w Jarosławiu były bezrobocie, niepełnosprawność, długotrwała lub ciężka choroba oraz potrzeba ochrony macierzyństwa. Należy przy tym zaznaczyć, że rodzina mogła korzystać z pomocy z powodu różnych przesłanek jednocześnie (ta sama rodzina mogła być ujęta w tabeli przy kilku pozycjach). Aby uzyskać pomoc ze strony MOPS rodzina lub osoba ubiegająca się o pomoc musi spełnić co najmniej dwie przesłanki tj. po pierwsze dochód osoby lub rodziny nie może przekroczyć kryterium ustawowego, po drugie musi wystąpić co najmniej jedna przesłanka, o której mowa w ustawie o pomocy społecznej.
Liczba wnioskodawców maleje m..in. z powodu wzrastania progu minimalnego krajowego wynagrodzenia, gdyż sprawia to, iż część osób przestaje się kwalifikować do programów socjalnych.
wybrane zadania realizowane w ramach pomocy społecznej i wsparcia rodziny w latach 2019-2023
Posiłek w szkole i w domu
Ważnym elementem wsparcia finansowego osób i rodzin w środowisku lokalnym jest wieloletni rządowy program „Posiłek w szkole i w domu” na lata 2019-2023.
Celem programu jest wsparcie gminy w wypełnieniu zadań własnych w zakresie dożywiania dzieci oraz zapewnienia posiłku osobom jego pozbawianym. Pomocą w zakresie dożywiania objęte były w szczególności dzieci i młodzież realizujące obowiązek przedszkolny i szkolny.
Najwyższą kwotą oraz największą liczbą uprawnionych charakteryzowało się zadanie - świadczenie pieniężne na zakup żywności. 30% środków na realizację zadania pochodzi z budżetu gminy.
JAROSŁAWSKA Karta Dużej Rodziny
W skład rozwiązań polityki prorodzinnej państwa wchodzi Karta Dużej Rodziny. Rodziny legitymujące się Kartą Dużej Rodziny mają możliwość korzystania z szeregu ulg, zniżek i zwolnień z opłat za korzystanie z wybranych usług czy zakupu towarów u włączonych w realizację programu partnerów.
Dodatkowo, na terenie Gminy Miejskiej Jarosław, jest wydawana Jarosławska Karta Dużej Rodziny, której celem jest promowanie modelu dużej rodziny oraz wspieranie dużej rodziny w realizacji zdolności, umiejętności i zainteresowań jej członków.
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Jarosławiu realizuje zadanie związane z wydawaniem Jarosławskiej Karty Dużej Rodziny od 1 czerwca 2014 r.
Liczba wydanych Kart Dużej Rodziny:
w 2019 r. - 1.881
w 2020 r. - 1.038
w 2021 r. - 386
w 2022 r. - 716
Jarosławskich Kart Dużej Rodziny wydano:
w 2019 r. - 283
w 2020 r. - 176
w 2021 r. - 265
w 2022 r. - 289
W ramach działań pomocowych mających na celu poprawę sytuacji jarosławskich rodzin Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Jarosławiu w latach 2019-2023 realizował niżej wymienione zadania zlecone z zakresu administracji rządowej:
świadczenia rodzinne,
świadczenia z funduszu alimentacyjnego,
świadczenie wychowawcze, tzw. „500+”,
świadczenie dobry start, tzw. „300 dla ucznia”,
wydawanie zaświadczeń o wysokości przeciętnego miesięcznego dochodu przypadającego na jednego członka gospodarstwa domowego
oraz od 2022 r. - dodatki (również w ramach zadań własnych gminy): osłonowy, węglowy, elektryczny, dla gospodarstw domowych i na zakup preferencyjny paliwa stałego.
WYBRANE WYDATKI ZE ŚRODKÓW WŁASNYCH ORAZ ZEWNĘTRZNYCH W RAMACH POMOCY SPOŁECZNEJ I WSPARCIA RODZINY realizowane przez mops
Poziom wydatków na zadania własne oraz zlecone związane z pomocą społeczną i wsparciem dla rodziny w latach 2019-2023 wiąże się z kontynuowaniem działań Gminy Miejskiej Jarosław związanych ze wsparciem materialnym dla mieszkańców. Należy przy tym jednak zwrócić uwagę na zmianę, jaka nastąpiła w strukturze ww. wydatków. Do 2021 r. znaczącą część środków przeznaczano na wypłatę świadczeń wychowawczych (realizację programu "Rodzina 500+"). Od czerwca 2022 r. wypłata ww. świadczeń następuje poprzez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, przez co w budżecie Miasta wydatki na ten cel uległy znaczącemu zmniejszeniu. Z kolei znaczna część środków zrealizowanych w 2022 r. dotyczyła wypłaty dodatku węglowego dla mieszkańców oraz świadczeń związanych z udzielaniem pomocy obywatelom Ukrainy.
NOWE ŚWIADCZENIA SOCJALNE od 2022 roku
Dodatek osłonowy
otrzymało 4.724 gospodarstw domowych, na łączną kwotę 2.764.492,19 zł.
Dodatek węglowy
otrzymało 2.250 gospodarstw domowych, na łączną kwotę 6.750.000 zł.
Dodatek dla gospodarstw domowych
przyjęto 459 wniosków, na łączną kwotę 587.000,00 zł.
Dodatek na preferencyjny zakup paliwa stałego
złożono 191 wniosków.
DODATEK MIESZKANIOWY
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Jarosławiu jest również odpowiedzialny za realizację zadań związanych z przyznawaniem i wypłacaniem dodatków mieszkaniowych.
ŚWIADCZENIA RODZINNE
Liczba wnioskodawców dla przyznanych świadczeń rodzinnych
Najwyższą liczbę uprawnionych stanowiły osoby pobierające zasiłek rodzinny oraz zasiłek pielęgnacyjny.
Liczba osób uprawnionych do świadczeń uzależnionych od kryterium dochodowego maleje, m..in. z powodu wzrastania najniższego krajowego wynagrodzenia. Kryterium dochodowe do zasiłku rodzinnego nie zostało podniesione od 2016 r.
Kwoty wydatków dla przyznanych świadczeń rodzinnych
Najwyższą kwotę stanowiły wydatki zlecone na świadczenia i zasiłki pielęgnacyjne oraz na zasiłki rodzinne.
Świadczenia z funduszu alimentacyjnego
Świadczenie wychowawcze
W lipcu 2019 r. nastąpiła zmiana ustawy o świadczeniu wychowawczym - wprowadzono świadczenie bez kryterium dochodowego. Na podstawie wniosków złożonych w lipcu 2019 r. organ wydawał informacje o przyznaniu świadczenia na okres od 01.07.2019 r. do 31.05.2021 r. Zatem w 2020 r. nie było okresu świadczeniowego. Informacje o przyznaniu świadczenia wydawane były dla osób, które złożyły wnioski gdyż: urodziło się dziecko, zapomnieli złożyć wniosek w roku 2019 lub w związku ze zmianą sytuacji rodzinnej, w oparciu o przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
W 2022 r. obsługę programu świadczeń wychowawczych 500+ przejął Zakład Ubezpieczeń Społecznych. MOPS kontynuował wypłaty przyznanych już świadczeń do końca okresu, na jaki zostały przyznane (na podstawie wydanych informacji o przyznaniu ww.świadczenia w 2021 r.).
Świadczenie "Dobry Start"
Od roku szkolnego 2021/2022 przyznawaniem i wypłatą świadczenia w ramach programu Dobry Start (tzw. 300+) zajmuje się Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
projekt "Trampolina"
Projekt konkursowy współfinansowany ze środków Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Urzędu Miasta Jarosławia, realizowany przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Jarosławiu.
Założeniem projektu „Trampolina – głos przeciwko przemocy w rodzinie” jest zintensyfikowanie pomocy dla dzieci i młodzieży z terenu Miasta Jarosławia, z rodzin zagrożonych i dotkniętych przemocą w rodzinie.
Celem projektu jest wsparcie terapeutyczne grupy dzieci i młodzieży, która doświadczyła sytuacji przemocy oraz wskazanie jak spędzać czas wolny, rozwijać się, bawić. Dla dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych oraz do młodzieży szkół średnich skierowane zostały działania o charakterze profilaktycznym i miały na celu szerzenie postawy sprzeciwu wobec zachowań agresywnych oraz wspieranie poprawnych form współżycia społecznego.
Pracownicy socjalni, w celu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, podejmują interdyscyplinarną współpracę z innymi instytucjami tj. Miejską Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Komendą Powiatową Policji, Sądem i Prokuraturą Rejonową, placówkami oświatowymi i placówkami służby zdrowia, innymi jednostkami pomocy społecznej a także organizacjami pozarządowymi i mediami lokalnymi.
W wyniku konkursu przeprowadzonego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w 2023 r. MOPS w Jarosławiu zajął trzecie miejsce w otwartym konkursie ofert na realizację Programu Osłonowego „Wspieranie Jednostek Samorządu Terytorialnego w Tworzeniu Systemu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie”, co w skali całego kraju stawia go w ścisłej czołówce.
W sierpniu 2023 r. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Jarosławiu już po raz dziesiąty realizował program „Trampolina – głos przeciwko przemocy w rodzinie”. W roku bieżącym wniosek konkursowy złożony przez MOPS zajął III miejsce w kraju, otrzymując niemal 100.000 zł na realizację zadań z zakresu przeciwdziałania zjawisku przemocy. Za zajęcie miejsca na podium, Minister Rodziny i Polityki Społecznej przekazał nagrodę finansową, którą w całości przeznaczono na działania podejmowane w Programie. W skali całego kraju stawia to jarosławską instytucję w ścisłej czołówce.
POLITYKA SENIORALNA
Analiza danych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Jarosławiu wskazuje, że najliczniejszą grupą klientów są w ostatnich latach seniorzy. Dlatego też, planując działania pomocowe skupia się szczególną uwagę na zagadnieniu starzenia się społeczeństwa, a także na działaniach, jakie miasto oraz Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Jarosławiu, prowadzą na rzecz osób w podeszłym wieku, aby zapobiec zjawisku wykluczenia społecznego.
Z tego względu, od 2019 r., MOPS w Jarosławiu we współpracy z Urzędem Miasta Jarosławia, rozszerza ofertę działań na rzecz najstarszych mieszkańców.
Podstawowym założeniem systemu wsparcia osób starszych i niepełnosprawnych jest umożliwienie jak najpełniejszego i najdłuższego funkcjonowania osób starszych i niepełnosprawnych w środowisku rodzinnym, sąsiedzkim, w miejscu zamieszkania. Jedną z głównych form pomocy jest zapewnienie usług opiekuńczych.
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Jarosławiu jest mocno zaangażowany w działania w zakresie polityki senioralnej, które służą nie tylko budowaniu miasta przyjaznego seniorom, ale też aktywności w zaawansowanym wieku.
Powyższe działania realizowane są poprzez 4 placówki:
Dziennego Domu „Senior +” przy ul. Dolnoleżajskiej 16,
Klubu „Senior+” przy ul. 3 -go Maja 48,
Dziennego Domu Senior+ przy placu Mickiewicza,
Klubu „Senior+” na os. Jagiellonów 1.
Powyższe placówki są ośrodkami wsparcia dla mieszkańców Jarosławia, nieaktywnych zawodowo w wieku powyżej 60 roku życia.
Działalność placówek polega na zapewnieniu wsparcia seniorom poprzez umożliwienie korzystania z oferty na rzecz społecznej aktywizacji, w szczególności oferty prozdrowotnej.
Oferta obejmuje w szczególności usługi: socjalne, edukacyjne, kulturalno-oświatowe, związane z aktywnością ruchową i kinozyterapią, sportowo-rekreacyjne, aktywizujące społecznie, zajęcia socjalno-terapeutyczne dostosowane do potrzeb seniorów oraz doraźnie świadczone usługi opiekuńcze np. z zakresu pielęgniarstwa, rehabilitacji fizycznej.
W ramach polityki senioralnej Miasta planowane jest utworzenie kolejnych placówek, które umożliwiłyby jarosławskim seniorom społeczną aktywizację, realizację swoich pasji, rozwijanie zainteresowań, i które będą miejscem ich spotkań oraz aktywności.
Jarosławska Karta Seniora
Od 01.01.2018 r. MOPS w Jarosławiu realizuje zadanie związane z wydawaniem Jarosławskiej Karty Seniora dla mieszkańców miasta. Celem programu jest szeroko pojęta aktywizacja społeczna mieszkańców Miasta Jarosławia powyżej 60 roku życia poprzez zwiększenie dostępności do dóbr kultury, sportu i rekreacji, a także promocji i ofert przygotowanych przez firmy i instytucje uczestniczące w Programie, jak również pomoc lokalnej przedsiębiorczości w zwiększeniu konkurencyjności.
Program ten to element polityki społecznej realizowanej przez Gminę Miejską Jarosław obejmujący system zniżek, ulg skierowanych do seniorów.
w 2019 r. wydano 1.050 kart
w 2020 r. wydano 1.296 kart
w 2021 r. wydano 1.372 kart
w 2022 r. wydano 1.527 kart
Korpus Wsparcia Seniorów
W 2022 r. w związku z obowiązującym stanem epidemii Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej kierując się troską o bezpieczeństwo osób starszych, przygotowało program wspierający ochronę zdrowia i życia osób w wieku 65 lat i więcej pn. „Korpus Wsparcia Seniorów”, którego realizatorem był MOPS w Jarosławiu.
Celem Programu było zapewnienie usług wsparcia seniorom w zakresie wsparcia społecznego, psychologicznego, w czynnościach dnia codziennego, ułatwienia dostępności do podstawowej oraz specjalistycznej opieki zdrowotnej, poprawy bezpieczeństwa oraz możliwości samodzielnego funkcjonowania w miejscu zamieszkania dla osób starszych poprzez zwiększanie dostępu do tzw. "opieki na odległość", a związku z tym ochrona przed zakażeniem COVID-19 w związku z utrzymującym się stanem epidemii.
Dodatkowo, działaniami w ramach realizowania polityki senioralnej są wszelkiego rodzaju akcje adresowane do osób starszych, a prowadzone przez organizacje pozarządowe w części obowiązków powierzonych przez Gminę Miejską Jarosław. Liczba i charakter zorganizowanych zajęć zostały wymienione w dziale Współpraca z NGO.
Opieka wytchnieniowa
Gmina Miejska Jarosław w roku 2023 przystąpiła do realizacji programu „Opieka wytchnieniowa – edycja 2023”, który finansowany jest z Funduszu Solidarnościowego w ramach resortowego Programu Ministra Rodziny i Polityki Społecznej.
Głównym celem Programu jest wsparcie członków rodzin lub opiekunów sprawujących bezpośrednią opiekę nad:
dziećmi z orzeczeniem o niepełnosprawności,
osobami ze znacznym stopniem niepełnosprawności oraz orzeczeniami równoważnymi,
poprzez możliwość udzielenia doraźnej, czasowej pomocy w formie usługi opieki wytchnieniowej.
Program ma na celu zapewnienie dostępu do usługi w ramach pobytu dziennego w miejscu zamieszkania osoby niepełnosprawnej. Uczestnicy programu nie ponoszą żadnej odpłatności.
schroniska dla bezdomnych
W ramach pomocy osobom bezdomnym na terenie Gminy Miejskiej Jarosław działają dwa całodobowe schroniska:
Schronisko dla bezdomnych kobiet prowadzone przez Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta Koło – dysponuje 35 miejscami.
Schronisko dla bezdomnych mężczyzn prowadzone przez Fundację Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II „Wzrastanie” – dysponuje 78 miejscami.
Ich podstawowymi zadaniami są:
udzielanie schronienia,
zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego potrzebującym.
Dzięki zaangażowaniu i podjętym rozmowom Dyrektor MOPS w Jarosławiu z przedstawicielem zarządu Fundacji polsko-amerykańskiej "DOM DRUHA FOUNDATION" otrzymano 9 nowoczesnych laptopów dla rodzin, z terenu miasta Jarosławia, które z różnych przyczyn są w trudnej sytuacji nie tylko materialnej ale również zdrowotnej.
Jednym z wyznaczników typowania do pozyskania komputerów z zainstalowanym już oprogramowaniem było to, by dzieci w tych rodzinach przejawiały szczególne zdolności i wysokie osiągnięcia w nauce, a rodziców nie jest stać na zakup komputera.
Laptopy otrzymano w 2023 r. i zostały przekazane dzieciom przed "Mikołajem".
programy z obszaru pomocy społecznej
Strategia rozwiązywania problemów społecznych w Gminie Miejskiej Jarosław
W okresie kadencji 2018-2024 w Gminie Miejskiej Jarosław obowiązywały dwa istotne dokumenty, które miały na celu skuteczne przeciwdziałanie różnym formom marginalizacji i wykluczenia społecznego, poprawę jakości życia mieszkańców oraz tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi jednostek oraz integracji społeczności lokalnej:
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Miejskiej Jarosław na lata 2006-2020 przyjęta uchwałą nr 702/LIX/06 Rady Miasta Jarosławia z dnia 26 czerwca 2006 r. w sprawie uchwalenia Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Jarosławia
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Miejskiej Jarosław na lata 2021-2027 przyjęta uchwałą 418/XXXII/2021 Rady Miasta Jarosławia z dnia 26 kwietnia 2021 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Miejskiej Jarosław.
Przykłady działań służących realizacji obu ww. dokumentów:
Zabezpieczenie środków materialnych na zaspokojenie podstawowych potrzeb bytowych osób i rodzin.
Ulepszanie już istniejących i wprowadzenie nowych form pomocy społecznej celem zwalczania negatywnych skutków występujących problemów i mobilizowanie petentów do działania a przede wszystkim wyrównywanie szans środowisk zagrożonych.
Rozwój lokalnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną
Prowadzenie skutecznego systemu zapobiegania marginalizacji wszystkich grup społecznych, a w szczególności osób bezdomnych, uzależnionych, opuszczających zakłady karne.
Podniesienie świadomości dotyczącej problemów i praw osób chorych, niepełnosprawnych i starszych.
Wsparcie osób i rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej oraz podejmowanie działań zmierzających do ograniczenia tego zjawiska.
Wsparcie osób i rodzin dotkniętych kryzysem.
Aktywizacja i integracja społeczna osób starszych i niepełnosprawnych
Przeciwdziałanie problemom związanym z uzależnieniami.
Przeciwdziałanie zjawisku przemocy w rodzinie.
Gminny program przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie w Gminie Miejskiej Jarosław
W ciągu ostatnich dwóch dekad, Gmina Miejska Jarosław konsekwentnie dążyła do przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony jej ofiar. Dwa istotne programy służyły temu celowi, opierając się na odpowiednich aktach prawnych i integrując się z szeroko zakrojonymi działaniami społecznymi:
Gminny program przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie w Gminie Miejskiej Jarosław na lata 2011-2020 przyjęty uchwałą nr 58/IX/2011 Rady Miasta Jarosławia z dnia 21 marca 2011 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie
Gminny program przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie w Gminie Miejskiej Jarosław na lata 2021-2024 przyjęty uchwałą nr 419/XXXII/2021 Rady Miasta Jarosławia z dnia 26 kwietnia 2021 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie.
Oba te programy łączyły się z ogólną strategią rozwiązywania problemów społecznych Gminy Miejskiej Jarosław. Działania skupiały się na profilaktyce, zapobieganiu i ograniczaniu zjawiska przemocy w rodzinie. Opracowane dokumenty były integralną częścią strategii społecznych, podkreślając znaczenie wsparcia rodzin oraz wzrostu poziomu bezpieczeństwa jako istotnych założeń. Istotnym elementem obu programów jest wprowadzanie w życie działań, mających na celu z jednej strony podnoszenie świadomości społecznej na temat przyczyn i skutków przemocy w rodzinie oraz promowanie metod wychowawczych bez używania przemocy, a z drugiej strony zapewnienie ochrony i udzielanie pomocy osobom dotkniętym przemocą w rodzinie, a także upowszechnianie informacji o możliwościach i formach udzielania pomocy, zarówno osobom dotkniętym przemocą, jak i stosującym przemoc w rodzinie. Program wskazuje główne kierunki działania Gminy Miejskiej Jarosław w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Działania te dotyczą w szczególności profilaktyki, zapobiegania i ograniczania zjawiska przemocy w rodzinie.
Przykłady działań służących realizacji obu ww. dokumentów:
Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie, ochrona ofiar przemocy w rodzinie oraz zwiększenie dostępności i skuteczności profesjonalnej pomocy.
Wsparcie rodzin, w których diagnozowana jest przemoc.
Pogłębianie świadomości i wrażliwości społecznej wobec zjawiska przemocy w rodzinie.
Poprawa skuteczności podejmowanych działań przez instytucje i organizacje działające w obszarze przeciwdziałania przemocy na terenie Gminy Miejskiej Jarosław.
Program Wspierania Rodziny dla Gminy Miejskiej Jarosław
Program Wspierania Rodziny dla Gminy Miejskiej Jarosław jest propozycją możliwych do zrealizowania zadań w zakresie opieki nad dziećmi oraz rodziną w gminie Jarosław. Dwa istotne programy służyły temu celowi, opierając się na odpowiednich aktach prawnych:
Program Wspierania Rodziny dla Gminy Miejskiej Jarosław na lata 2019-2021 przyjęty uchwałą nr 86/VII/2019 Rady Miasta Jarosławia z dnia 25 marca 2019 r. w sprawie przyjęcia Programu Wspierania Rodziny dla Gminy Miejskiej Jarosław
Program Wspierania Rodziny dla Gminy Miejskiej Jarosław na lata 2022-2024 przyjęty uchwałą nr 519/XXXVIII/2021 Rady Miasta Jarosławia z dnia 8 listopada 2021 r. w sprawie przyjęcia Programu Wspierania Rodziny dla Gminy Miejskiej Jarosław.
Głównym celem obu programów jest stworzenie spójnego systemu wsparcia rodziny, przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczej. Adresatami są rodziny w kryzysie oraz przedstawiciele służb i instytucji pracujących na rzecz dziecka i rodziny. Współpraca przedstawicieli różnych instytucji, tj. m.in., pracowników socjalnych, asystentów rodziny, psychologów, pedagogów, czy opiekunów placówek wsparcia dziennego niewątpliwie przyczyni się do wzmocnienia kompetencji społecznych i wychowawczych rodziców, wsparcia dziecka oraz jego powrotu do rodziny w sytuacji, gdy zostało z niej zabrane. Realizacja zadań Programu wymaga zastosowania takich rozwiązań, które pozwolą wspomóc (ale nie zastąpić) rodzinę, w wypełnianiu przez nią podstawowych funkcji, pobudzić do aktywności i odpowiedzialności, zapobiec kryzysom, a także zapewnić wsparcie rodzinom zagrożonym, w tym przede wszystkim dzieciom, jako najmłodszym i najsłabszym jej członkom.
Przykłady działań służących realizacji obu ww. dokumentów:
Poprawa sytuacji ekonomicznej rodziny poprzez zabezpieczenie jej podstawowych potrzeb oraz dążenie do jej ekonomicznej samodzielności.
Profilaktyka i wspieranie prawidłowego funkcjonowania rodziny.
Wspieranie rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej.
Wspieranie prawidłowego rozwoju dziecka z rodziny przeżywającej trudności w sferze opiekuńczo- wychowawczej.
Koordynacja działań placówek, instytucji, organizacji pozarządowych i innych na rzecz wsparcia rodziny i dziecka.
Poprawa funkcjonowania rodzin przeżywających trudności w sferze opiekuńczo-wychowawczej.
Zapewnienie kompleksowej pomocy dziecku z rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej.
Obniżenie ryzyka, a przez to zmniejszenie liczby dzieci umieszczanych w pieczy zastępczej.
Zabezpieczenie podstawowych potrzeb bytowych rodzin oraz dążenie do ich ekonomicznej samodzielności (uniezależnienia od pomocy społecznej).
Usprawnienie działań: wypracowanie wspólnych procedur, placówek, instytucji, organizacji i innych podmiotów działających na rzecz rodziny i dziecka.
Dążenie do zapewnienia możliwie równego i bezpłatnego dostępu do oferty instytucji oświatowych, kulturalnych, związanych z ochroną zdrowia dla rodzin i dzieci tego potrzebujących.
Zintensyfikowanie działań w celu udzielenia wsparcia specjalistycznego (w tym terapeutycznego, psychologicznego) dzieciom i rodzinom będącym w kryzysie.
Wzrost wiedzy na temat zdrowego i aktywnego stylu życia.
Wzrost inicjatyw oddolnych w kierunku działań na rzecz rodziny.
Podniesienie świadomości rodzin i społeczności lokalnej na temat problematyki profilaktyki i radzenia sobie z już występującymi problemami w rodzinie.
Rodzina od zawsze stanowiła podstawową komórkę społeczną, na której opiera się społeczeństwo, a dla dziecka jest ona podstawowym i najbardziej naturalnym środowiskiem. Atmosfera, w jakiej dziecko dorasta, stanowi podłoże dla jego przyszłego życia. W związku z tym, wspieranie rodziny w wypełnianiu jej funkcji jest jednym z najbardziej istotnych zadań polityki prorodzinnej w Gminie Miejskiej Jarosław.
wsparcie dla ukrainy
W 2022 r. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Jarosławiu realizował także pomoc na rzecz obywateli Ukrainy. Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, uregulowała formy i zasady przyznawania pomocy w/w obywatelom:
Pomoc w postaci jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł na osobę, przeznaczonego na utrzymanie, w szczególności na pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz na opłaty mieszkaniowe
- przyznano 1.195 osobom
- kwota wydatkowana z Funduszu Pomocy to 358.500 zł.
Pomoc w postaci zapewnienia posiłku dla dzieci i młodzieży w przedszkolu i szkole
- udzielono 187 dzieciom
- kwota wydatkowana z Funduszu Pomocy to 38.219,50 zł.
Dofinansowanie zadań bieżących w zakresie pomocy obywatelom Ukrainy – dodatkowe zadania oświatowe
- środki z Funduszu Pomocy to 1.112.744,00 zł
zdrowie
Wysokość zrealizowanych wydatków w ramach OCHRONY ZDROWIA w latach 2019-2023:
5,2 mln zł
+29% średnioroczny wzrost wydatków w stosunku do lat 2014-2018
Ochrona zdrowia to sektor, który często nie charakteryzuje się wysokimi wydatkami, ale pomimo tego, zakres realizowanych zadań pozostaje zróżnicowany. Podstawowe obowiązki miasta w tym zakresie zostały zawarte w ustawie o samorządzie gminnym, która wskazuje, iż zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych miasta, wśród których uwzględnia się m.in. sprawy ochrony zdrowia. Jednakże szczegółowe kompetencje określają także inne akty prawne, w szczególności ustawy, które dotyczą przedsięwzięć związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz przeciwdziałaniem narkomanii.
Corocznym przedsięwzięciem realizowanym przez miasto były zadania określone w ramach programu rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii. W założeniu uwzględniał on tworzenie warunków przeciwdziałających problemom związanym z uzależnieniami i przemocą w rodzinie, a także działania na rzecz ograniczenia dostępności do alkoholu oraz profilaktykę uzależnień zarówno wśród dzieci, młodzieży, jak i dorosłych.
W 2022 r. w Dziale 851 "Ochrona Zdrowia" poniesiono nakłady na inwestycje w wysokości 300.000 zł.
Udzielono finansowego wsparcia na zakup specjalistycznych urządzeń dla Centrum Opieki Medycznej w Jarosławiu:
aparatu do USG dla Oddziału Wewnętrznego COM,
toru laparaskopowego,
urządzeń typu Holter do diagnostyki kardiologicznej,
specjalistycznych łóżek dla Oddziału Ortopedycznego.
"Ulica zdrowia" - promowanie zdrowego stylu życia wśród mieszkańców
W dziedzinie ochrony zdrowia i działań podejmowanych przez Gminę Miejską Jarosław na szczególną uwagę zasługuje akcja „Ulica zdrowia”, odbywająca się w ramach programu „Bezpieczny Jarosław”.
Mieszkańcy mieli możliwość skorzystania ze specjalistycznych porad i badań profilaktycznych.
W ramach bezpłatnej akcji, co miesiąc w ofercie znajdował się standardowy pakiet, skierowany do wszystkich zainteresowanych:
badania słuchu, stóp, poziomu glukozy, ciśnienia tętniczego krwi, porady m.in. dietetyczne i pielęgniarskie oraz konsultacje Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej o szkodliwym działaniu alkoholu, narkotyków i substancji psychoaktywnych,
szkolenia z zakresu pierwszej pomocy przedmedycznej,
można było również skorzystać z porad i informacji udzielanych przez klasyfikatora grzybów z Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Rzeszowie,
funkcjonował punkt informacyjny dla kobiet, prowadzony przez „Jarosławskie Amazonki”, w którym można było uzyskać wiedzę na temat regularnej samokontroli piersi, jako głównego sposobu zmniejszania ryzyka zachorowania na raka piersi,
funkcjonował punkt informacyjny Narodowego Funduszu Zdrowia, gdzie można było otrzymać informacje na temat kont osobistych pacjenta, leczenia uzdrowiskowego, leczenia za granicą, rehabilitacji, itp.
w mobilnym punkcie poboru krwi z Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Rzeszowie, można było oddać krew,
możliwość wykonania testu na HCV, który ułatwia wykrycie zakażenia, powodującego wirusowe zapalenie wątroby typu C,
dzieci ze Szkół Podstawowych mogły skorzystać z wizyty w mobilnym gabinecie stomatologicznym.
W ramach Programu Poprawy Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego Mieszkańców Miasta Jarosławia „Bezpieczny Jarosław” na uwagę zasługują poniższe akcje:
Program pn. "Prawo dla każdego" - bezpłatne porady prawne,
Przedsięwzięcie pn. "Ulica zdrowia" - bezpłatne badania profilaktyczne,
Program "Bezpieczne wakacje" - bezpieczeństwo dzieci w okresie wakacji,
"Profilaktyka czerniaka" - działania profilaktyczne,
Akcja pn. "Bezpieczna autostrada”,
Akcja pn. "Bezpieczna droga do szkoły”,
Akcja pn. "Lodówka pełna dobra”,
Akcja pn. "Bezpieczne ferie",
Program Odpowiedzialnej sprzedaży "Stop 18".
Programy Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii
W ramach działań edukacyjnych, związanych ze zwalczaniem narkomanii i przeciwdziałaniem alkoholizmowi, w latach 2019-2023 zostały przeprowadzone poniższe akcje profilaktyczne, skierowane do mieszkańców miasta Jarosławia ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży.
Przykłady podejmowanych działań:
„Uzależnieniom mówimy NIE”
„STOP Używkom”
„Stop patologiom - Razem Bezpieczniej”
„Profilaktyka przez sport i rekreację”
„Żyję zdrowo bez nałogów”
„Dziewiątka mówi NIE uzależnieniom”
„Zachowaj trzeźwy umysł”
Kampania „Reaguję na przemoc”
„Przeciw pijanym kierowcom”
„Uczę się żyć bez przemocy i uzależnień”
„Rodzina na TAK”
„Zdrowy Przedszkolak-Zdrowy Uczeń”
„Witaminożercy”
„Uzależnienia: to nie dla nas”
„Myślę i jeżdżę trzeźwo”
„Dopalacze-powiedz STOP”
„Po stronie mocy przeciwko przemocy”
„Ubezpieczeni przez rodziców”
Promocja zdrowia - Profilaktyka przez zabawę
„Bezpieczne i zdrowe dzieciństwo”
„Dopalacze i inne środki uzależniające”
„SMART”
„Dbam o zdrowie mamy, taty i swoje”
„Zdrowy i bezpieczny senior”
„Co za dużo to niezdrowo”
„Bezpieczni od uzależnień 2022”
Piknik profilaktyczny pod hasłem:
„…że nic nad zdrowie, ani lepszego, ani droższego…”
„Uzależnienia kradną marzenia”
Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii dla miasta Jarosławia
Celem głównym Programu jest zapobieganie uzależnieniom od substancji psychoaktywnych poprzez podniesieniu poziomu wiedzy i świadomości mieszkańców Jarosławia na temat szkodliwości ich stosowania, a także ograniczenia szkód zdrowotnych, społecznych oraz zaburzeń życia rodzinnego, będących następstwem zażywania narkotyków, dopalaczy lub innych środków. Realizacji tych celów służyły dwa programy:
Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii dla miasta Jarosławia na lata 2017-2019 przyjęty uchwałą nr 450/XL/2017 w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii dla miasta Jarosławia na lata 2017-2019
Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii dla miasta Jarosławia na lata 2020-2022 przyjęty uchwałą nr 239/XIX/2019 w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii dla miasta Jarosławia na lata 2020-2022.
Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych realizowany był w czasie trwania kadencji, w oparciu o przyjęte uchwały:
Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2018 rok (Nr 680/LXII/2018 w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dla Miasta Jarosławia na 2018 rok)
Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2019 rok (Nr 44/V/2019 w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dla Miasta Jarosławia na 2019 rok)
Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2020 rok (Nr 238/XIX/2020 w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dla Miasta Jarosławia na 2020 rok)
Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2021 rok (Nr 377/XXX/2021 w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dla Miasta Jarosławia na 2021 rok)
Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii dla Miasta Jarosławia na lata 2022-2025 (Nr 598/XLV/2022 w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii dla Miasta Jarosławia na lata 2022-2025).
Gminne Programy Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w poszczególnych latach realizowane były przez Urząd Miasta Jarosławia i uwzględniały cele operacyjne dotyczące profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych określone w Narodowym Programie Zdrowia, jak również wskazówki wynikające z rekomendacji Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
W roku 2022 program Rozwiązywania Problemów Alkoholowych został rozszerzony również o działania przeciw narkomanii.
Festyn dla społeczności lokalnej "Bawimy sie i wypoczywamy bez alkoholu" (2022r.)
Moje życie bez nałogów, organizacja wypoczynku letniego dla dzieci i młodzieży (2022r.)
Kampanie profilaktyczno-edukacyjne z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi i zwalczania narkomanii zostały dostrzeżone przez Fundację Trzeźwy Umysł oraz Stowarzyszenie Producentów i Dziennikarzy Radiowych. Miasto Jarosław zostało uhonorowane medalem i Złotym Certyfikatem za realizację jubileuszowej kampanii „Zachowaj Trzeźwy Umysł" oraz wyjątkową aktywność i podejmowanie godnych naśladowania działań w dziedzinie profilaktyki alkoholowej i narkotykowej.
Celem kampanii było kształtowanie wśród dzieci i młodzieży prozdrowotnych zachowań oraz wzmacnianie zasobów i umiejętności pozwalających minimalizować ryzyko sięgania po substancje psychoaktywne.
Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
W raportowanych latach w ramach swojej działalności Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Jarosławiu:
przeprowadzała kontrole w oparciu o przepisy ustawy Prawo przedsiębiorców i ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi,
wydawała pisemne opinie w formie postanowień o zgodności lokalizacji punktów sprzedaży napojów alkoholowych,
wszczynała procedury skierowania na leczenie odwykowe,
wystosowywała wnioski do sądu o zastosowanie obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu,
uczestniczyła w posiedzeniach Zespołu Interdyscyplinarnego do spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie.
Działaniami na rzecz ochrony zdrowia są wszelkiego rodzaju akcje profilaktyczne na rzecz przeciwdziałania alkoholizmowi, narkomanii, propagujące zdrowy styl życia oraz umożliwiające uprawianie szeroko rozumianej aktywności fizycznej. W tych kwestiach Gmina Miejska Jarosław część obowiązków scedowała na organizacje pozarządowe. Liczba i charakter zorganizowanych zajęć zostały wymienione w dziale Współpraca z NGO.
Domy pomocy społecznej
W przypadku braku możliwości zapewnienia opieki w miejscu zamieszkania przez rodzinę i gminę, osoby wymagające stałej opieki kierowane są do domów pomocy społecznej. Domy pomocy społecznej zapewniają całodobową opiekę oraz zaspokajają niezbędne potrzeby bytowe, opiekuńcze, wspomagające i edukacyjne na poziomie obowiązującego standardu.
Przeznaczone są dla osób wymagających opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności.
W zależności od tego, dla kogo są przeznaczone, DPS-y dzielą się na domy dla:
osób w podeszłym wieku,
osób przewlekle somatycznie chorych,
osób przewlekle psychicznie chorych,
dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie,
dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie,
osób niepełnosprawnych fizycznie.
Liczba osób przebywających w Domu Pomocy Społecznej oraz poniesione w tym zakresie wydatki przez Miasto
programy ochrony zdrowia
W latach 2019-2023 kontynuowane były działania związane z realizacją programów ochrony zdrowia. W tym zakresie podjęto szereg przedsięwzięć:
Od 2019 r. na budynku Szkoły Podstawowej nr 6 zamontowany jest miernik jakości powietrza, który dokonuje pomiarów informując wszystkich zainteresowanych o poziomie na zamontowanej na elewacji budynku tablicy.
W okresie pandemii główny nacisk położono na promocję szczepień przeciwko Covid-19. Były to akcje ulotkowo-plakatowe, przy pomocy systemu telefonicznego Alcetel, przy okazji Powszechnego Spisu Ludności. Do tego projektu włączyły się jarosławskie parafie, Uniwersytet Trzeciego Wieku, MOPS. Realizowane przedsięwzięcia profilaktyczne odbywały się w sposób uwzględniający ograniczenia, wynikające z obowiązującego w naszym kraju stanu epidemii spowodowanej wirusem SARS-CoV-2.
W 2021 r. zorganizowano „Ulicę zdrowia”, podczas której dokonywano szczepień osób chętnych. Podobne akcje przeprowadzono podczas imprez miejskich, takich jak: „Motoserce”, „Żarciowozy”, „Jarosław na dwóch kółkach”, „Jarmark Jarosławski”, „Jarmark Benedyktyński”.
Uruchomiono infolinię oraz zorganizowano transport do punktów szczepień osób, posiadających trudności w samodzielnym poruszaniu się.
Współpracowano z Regionalnym Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa z Rzeszowa w realizacji comiesięcznej akcji krwiodawstwa w ramach mobilnego punktu poboru krwi.
Urząd Miasta Jarosławia przystąpił do Ogólnopolskiego Programu Profilaktyki Czerniaka, organizowanego przez Studenckie Koło Naukowe Onkoma, w ramach którego realizowane były zajęcia adresowane do uczniów klas 7 i 8 szkół podstawowych.
Współpracowano w ramach realizacji na terenie miasta Jarosławia bezpłatnych badań profilaktycznych Programu 40+.
Gmina Miejska Jarosław realizuje szereg kampanii profilaktyczno-edukacyjnych wśród dzieci, młodzieży oraz osób dorosłych, których celem jest promocja zdrowego stylu życia przez kształtowanie nawyków i przyzwyczajeń zdrowotnych oraz zachęcanie do aktywnego trybu życia z dala od używek.